Więcej światów Długa Ziemia, Terry Pratchett i Stephen Baxter

Jak prawdziwa fanka Pratchetta, oczekiwałam (polskiej) premiery jego najnowszej (pomijając te nieprzetłumaczone) książki z wypiekami na twarzy i zastanawiałam się, jaka będzie. Prawdopodobnie spodziewałam się innej.

Nigdy nie czytałam książek Baxtera, więc nie wiem, ile Baxtera widać w ich wspólnej książce. Pratchett jest wyraźnie widoczny, a w samej książce dostrzegam więcej tego, co przy Świecie Dysku nazywam drugą warstwą.

Bo ze Światem Dysku miałam tak (może ze względu na wiek, może nie), że za pierwszym razem zwróciłam uwagę w większej mierze na świetny humor, inteligencję i wiedzę autora. Za drugim razem, albo może wtedy, gdy już się oswoiłam z tym charakterystycznym stylem, zauważyłam i zauważam ciepłą mądrość, która ma zamiar nauczyć nas czegoś w trakcie lektury, niezależnie od naszych chęci.  Zazwyczaj prostych, ważnych, ludzkich rzeczy. To właśnie druga warstwa, i głównie druga warstwa wypełniała dla mnie „Długą Ziemię”, na równi z alternatywnymi Ziemiami.

Jest to dla mnie książka, która, choć wieloma miejscami zabawna, rodzi pytania. Stawia ich zdecydowanie więcej niż odpowiedzi, niektóre otwarcie pozostawione na bocznych torach, inne jako kontynuację naszych myśli. Akcja być może toczy się wolno; równie ostrożnie, jak ja czytałam książkę, ale dużo nad nią myślałam. Ciekawiło mnie, do czego dążyli autorzy. Co chcieli pokazać. Myślę, że to mądra książka, choć może nie porywająca, i warto podumać nad znalezionymi w niej pytaniami. Możliwe, że gdyby na okładce nie widniało nazwisko Pratchetta, nie czytałabym jej z takim skupieniem; możliwe, ale nie mogę też wykluczyć, że zainteresowałabym się jej treścią dokładnie tak samo. Porusza ten tak intrygujący mnie temat jakim jest ludzkie społeczeństwo. Mówi o nas samych.

Wiele pomysłów i wiele stawianych pytań było dla mnie ciekawych, nawet jeśli często już o tych pytaniach myślałam, przynajmniej niektórych. Co do konkretnych przykładów (na ile mogą być konkretne nie odwołując się do treści książki, co przyjęłam sobie za zasadę na blogu)„Długa Ziemia” przedstawia ciekawy pomysł na wyjaśnienie pochodzenia różnych legend i mitów, nawet jeśli chciałabym, aby był prawdą co najwyżej w połowie. Pomysł z jednej strony podobał mi się i zaintrygował, z drugiej żałowałabym, gdybym musiała tak zwyczajnie – w taki „science-fictionowy” sposób rozwiać swoje romantyczne wyobrażenia baśni.

Jeśli ktoś szuka akcji i przygody, albo dużej dawki Pratchettowego humoru, to pomimo jego obecności nie będzie to najwłaściwsza pozycja. Natomiast jeśli ktoś pragnąłby sobie spokojnie pomyśleć o ludzkości, a jednocześnie nie spodziewa się po książce objawienia, to polecam. Jest przyjemna, ciepła i spokojna. Ciekawa.

Oczywiście, ze swoim przyrodniczym spaczeniem, musiałam dojrzeć coś jeszcze. W pewnym momencie bohater opowiada, jak nauczył się rozpoznawać różne rośliny lecznicze, w tym chininę (str. 48 polskiego wydania, gdyby ktoś pytał), w alternatywnym świecie, który zasadniczo odbiega od naszego tylko nieistnieniem ludzi. I moja myśl, a właściwie dwie: po co mu w tym innym świecie w Ameryce Północnej chinina? I co robi drzewo chinowe na szerokości geograficznej Madison? Uspokoiła mnie kolejna myśl, że chinina służyła mu nie przeciwko malarii, a jako środek przeciwgorączkowy i przeciwzapalny; nie tłumaczy to jednak obecności drzewa chinowego. Stąd tylko pół kroku dzieliło mnie od rozważań a propos ludzkich pasożytów (i nie tylko pasożytów) przyniesionych ze sobą, ich wpływu na środowisko, i snucia eksperymentalnych wizji widowiskowych katastrof ekologicznych.

Lubię sobie pomyśleć.